مصرف اجباری

مصرف اجباری چیست ؟  برخى از مصرف کنندگان گویى واقعاً ” خریدار بالفطره” هستند. آنها خرید مى کنند، چون مجبورند خرید کنند، نه به خاطر اینکه خرید براى آنها لذت  یا کاربرد دارد. مصرف اجبارى به معناى خرید مکرر و غالباً بیش از حد به عنوان پادزهرى براى تنش، اضطراب، افسردگى  و یا بى حوصلگى است. خرید کردن براى ” معتادان خرید ” (Shopaholics) مانند مصرف کردن مواد یا الکل براى افراد معتاد است. یک مرد که براى او تشخیص اختلال خرید اجبارى (CSD) داده شده بود، بیش از ٠٠٠’٢ آچار فرانسه خرید، ولى از هیچکدام از آنها استفاده نکرد. درمانگران گزارش مى کنند که موارد بالینى تشخیص CSD در زنان چهار برابر مردان است. آنها حدس مى زند که زنان به عنوان روشى براى تقویت روابط بین فردى خود به طرف اجناسى مانند لباس و لوازم آرایشى جلب مى شوند، در حالى که مردان معمولاً روى دستگاه ها، ابزارها و تفنگ به عنوان وسیله اى براى رسیدن به حس قدرت تمرکز مى کنند. 

تحقیق در مورد مصرف اجباری
از هر ٢٠ فرد بزرگسال آمریکایى یک نفر نمى تواند براى خریدن کالاهایى که واقعاً نیازى به آنها دارد، جلوى خود را بگیرد. برخى از محققان مى گویند که خرید اجبارى ممکن است با عزت نفس پایین ارتباط داشته باشد. این اختلال تقریباً ٢ تا ١٦ درصد جمعیت بزرگسال آمریکا را گرفتار مى کند.
در برخى از موارد ، مصرف کننده مانند یک معتاد به مواد، کنترل چندانى بر روى مصرف خود ندارد. صرف نظر از اینکه محصول مورد نظر الکل باشد یا سیگار، شکلات، نوشابه ى رژیمى  و یا حتى کرم لب چپ استیک، این محصول است که مصرف کننده را کنترل مى کند. حتى خود عمل خرید یک تجربه ى اعتیاد آور براى بعضى افراد است.

سه عنصر مشترک رفتارهای مخرب مصرف کننده
سه عنصر مشترک بسیارى از رفتارهاى منفى یا مخرب مصرف کننده را مشخص مى کنند :
•    رفتار براساس انتخاب انجام نمى شود.
•    لذت حاصل از رفتار کوتاه مدت است.
•    فرد به دنبال این عمل احساس قوى پشیمانى یا گناه دارد.
قمار نمونه اى از یک اعتیاد به مصرف است که در تمام اقشار جامعه ى مصرف کنندگان مشاهده مى شود؛ چه به صورت قمار بازى در کازینو باشد، چه به صورت بازى کردن با دستگاه هاى سکه اى و یا شرط بندى روى مسابقات ورزشى با دو.
این مورد از طریق آژانس هاى شرط بندى  و یا حتى خریدن بلیت هاى بخت آزمایى، در صورت افراط بیش از حد مى تواند بسیار مخرب باشد. در صورت افراط، قمار مى تواند موجب پایین آمدن عزت نفس، مقروض شدن، طلاق  و عدم توجه به کودکان شود. براساس گفته ى یک روان شناس، قماربازان یک چرخه ى اعتیادى کلاسیک را نشان مى دهند :

آنها وقتى که در حال عمل هستند ، احساس ” نشئه ” شدن دارند  و وقتى که دست از قمار مى کشند، احساس افسردگى مى کنند  که منجر به بازگشت آنها به هیجان عمل مى شود. اما برخلاف معتادان به مواد، پول ماده اى است که قمار بازان حرفه اى از آن استفاده مى کنند.

منبع : کتاب رفتار مصرف کننده (خریدن، داشتن، و بودن) ترجمه دکتر کامبیز حیدرزاده